"........In de prullenbak er mee!.........." was de reactie van Tsjaikovski's vriend en meesterpianist Nicolai Rubinstein toen deze hem in 1874 zijn eerste pianoconcert voorspeelde. Het was een klap in het gezicht van Tsjaikovski, die geestelijk toch al niet zo stevig in zijn schoenen stond. Maar Tsjaikovski nam revanche door in 1878, op de wereldtentoonstelling in Parijs zélf de duizelingwekkend moeilijke solopartij tijdens een grandioze uitvoering van dit machtige pianoconcert te spelen. Het overbekende briljante openingsmotief, de voor Tsjaikovski zo kenmerkende rijke meeslepende melodieën, én de uiterst virtuoze finale hebben deze partituur tot een absoluut hoogtepunt van het pianoconcert-repertoire gemaakt.

*Tsjaikovski's laatste symfonie, zijn epische zesde, door hemzelf wel eens omschreven als zijn eigen requiem, en door zijn broer Modest heel treffend "Pathétique" (hartstochtelijk, emotioneel) gedoopt, is misschien wel zijn beste en Tsjaikovski was er dan ook zeer tevreden over.
Het langste deel van deze symfonie; het eerste opent al meteen met onheilspellende (afscheids-?)klanken, maar verderop laat Tsjaikovski ons genieten van verbluffend mooie, en zelfs tedere (berustende?) passages, waarna die dan toch weer afgewisseld worden met adembenemend spannende en heftige emotionele uitbarstingen vol razernij.

De muziek in het tweede deel voelt aan als één van zijn sierlijke walsen, maar dit is niet in de gebruikelijke 3/4-maat geschreven is, maar in een onregelmatige 5/4-maat, en we hebben dat maar nauwelijks in de gaten. Het derde deel is levendig met kenmerken van een ietwat pompeus extatisch aandoende mars. Maar dan het vierde deel; de intense wanhoop en woede van Tsjaikovski zijn met name in het uitzichtloze slot van deze emotionele symfonie voelbaar. Dit hartverscheurende, met pessimisme doordrenkt slotdeel wordt vaak baanbrekend genoemd want het is langzaam en inktzwart in plaats van de gebruikelijke snelle en bruisende finale. Helemaal aan het einde houden zelfs steeds meer instrumenten op met spelen waarbij de toonhoogte en het volume dalen tot een bijna onhoorbare laagte. En alsof dat allemaal nog niet dramatisch genoeg is, spelen de contrabassen dan ook nog een ritme dat op een hartslag lijkt, waarbij het gevoel van eenzaamheid door de wegstervende muziek nóg eens wordt vergroot; het publiek steeds opnieuw onthutst achterlatend.

Welke gedachten zullen er door Tsjaikovski's hoofd gespookt hebben toen hij op 28 oktober 1893 zélf de wereldpremière van dit troosteloze meesterwerk dirigeerde. Zou hij eea voorvoeld hebben, want amper negen dagen na de première overleed Tsjaikovski aan de gevolgen van cholera. Er circuleren hardnekkige, maar onopgehelderde geruchten dat Tsjaikovski opzettelijk met cholera besmet water zou hebben gedronken, om zo een eind aan zijn leven te maken.